به هر طرف نگاه کنید، تقریبا همه‌جا متوجه اثری از بتن ها خواهیدشد؛ ساختمان‌ها، پلها، دیوارها، استخرها و راه‌ها همگی وابسته به یک قطعه‌ی مصنوع انسانی با فرمول ساخت ساده‌ای هستند. با دنا برش همراه باشید.
یک قطعه بتن از چه اجزایی ساخته‌شده است؟
بتن ترکیبی از سیمان، آب و سنگدانه‌های درشت است که با ترکیب این مواد با هم‌دیگر و با گذشت زمان، ساختار محکم بتنی را پدید می‌آورند. مقدار آب و سیمان مصرفی در تهیه‌ی بتن بر استحکام، ماندگاری، پایداری در برابر گرما و تابش و کارایی آن تاثیرگذار است. ترکیب تهیه شده کاربرد زیادی دارد و با ریختن آن در قالب‌های متفاوت مانند دایره و چهارگوشه، به اشکال مختلفی در می‌آید. بلوک‌ها در سه نوع عادی، استاندارد و با پایداری بالا ساخته می شوند که تفاوت آنها در مقاومت و نحوه استفاده است و قبل از اقدام به برش بتن باید از نوع و نحوه به کار رفتن آن آگاهی داشته باشیم.
چگونه یک بتن ساخته می‌شود؟
- ترکیب عادی: این ترکیب در ساختارهای معمولی از جمله ساختمان‌های مسکونی استفاده می‌شود. برای ساخت این بتن ها از نسبت 1:2:4 استفاده می‌شود که به ترتیب نسبت سیمان، شن و سنگدانه های مورد نیاز را نشان می‌دهد.
- ترکیب طراحی شده: بعد از انجام تست‌های آزمایشگاهی، بهترین نسبت ترکیب مواد در ساخت بتن مورد نیاز، تعیین می‌شود. با توجه به میزان مقاومت بتن، مواد را با نسبتی معین با هم ترکیب می‌کنند.
فرایند ترکیب مواد به صورت دستی و ماشینی انجام میگیرد؛
- دستی: مواد مورد نیاز را روی یک سطح مسطح قرار داده و سپس کارگران آب را به آن اضافه می‌کنند و سیمان را با ابزار خاصی هم می‌زنند.
- دستگاه: در این روش، از دستگاه‌های مختلفی می‌توان استفاده کرد. مواد را داخل دستگاه ریخته و سپس هم‌زده می‌شود.
انواع بتن:
بتن با مقاوت نرمال
این نوع بتن همه مواد پایه را دارد؛ بتن، شن و سنگدانه که با نسبت 1:2:4 ترکیب می‌شوند. حدود سی تا نود دقیقه برای تهیه این بتن وقت نیاز دارید، البته شرایط آب‌وهوایی محل و ویژگی سیمان در مقدار آن تاثیرگذار است. نتیجه‌ی کار، تهیه یک بتن با مقاومت نرمال می‌باشد.
از این نوع بتن در ساخت ساختمان‌ها و سطح جاده‌ها و پیادهروها استفاده می‌شود، در واقع این گروه مقاومت کششی بالایی ندارند. به دلیل دوام پایین در مقابل فشارهای ناشی از طوفان یا ارتعاش، گزینه‌ی خوبی در ساخت بسیاری از سازه‌ها محسوب نمی‌شوند.
بتن ساده یا معمولی
برای ساخت بتن معمولی از نسبت رایج 1:2:4 که به ترتیب سیمان، شن و سنگدانه است، استفاده می‌شود. از این بتن ها در ساخت سازه‌هایی بهره بگیرید که مقاومت کششی بالایی نیاز ندارند و همان چالشی که در مورد بلوک نرمال ذکر شد، در این مورد هم صدق می‌کند؛ عدم مقاومت عالی در مقابل طوفان و لرزش. بتن ساده در ساخت سدها گزینه‌ی مطلوبی هستند. ماندگاری و طول عمر این گروه بسیار راضی کننده است.
بتون آرمه
این فرم بتن به طور گسترده در صنعت و ساختمان های مدرن استفاده می‌شود. مقاومت این بتنها با قرار دادن سیم‌ها، میلگردهای فولادی یا کابل‌های مخصوصی تقویت شده‌است، اخیرا برای تقویت این بتن از فیبرهای پلیمری استفاده می‌کنند.
عناصر کمکی بتون آرمه (میلگردها و کابل‌های درون بتن) مقاومت کششی بتون را افزایش و بدنه‌ی بتن، فشار تراکمی وارده را خنثی می‌کند؛ این دو با هم دیگر یک ساختار مستحکم در برابر بسیاری از نیروهای وارد بر بتن را ایجاد می‌کند.
بتون آرمه در قرن نوزده اختراع و تحول عظیمی در صنعت ساخت‌وساز به‌وجود آورد. ساختمان‌ها، پلها و بستر مستحکم جاده‌ها از دستاورد‌های این بتن می‌باشد.
بتن پیش تنیده
در بسیاری از نقشه‌های بتنی، استفاده از بتن‌های پیش‌تنیده سهم قابل‌توجهی را به خود اختصاص داده‌اند. در ساخت این گروه از تکنیک مخصوصی کمک گرفته می‌شود و مانند بتن‌های آرمه، شامل میلگرد و رباط می‌باشند.
بتنها به مکان مورد نظر حمل شده و پس از قرارگیری در محل، میلگردها در انتهای هر قسمت تعبیه می‌شود که این عمل تراکم قسمت مربوطه را بالا می‌برد. در واقع انجام این پروسه، قدرت مقاومت کششی قسمت‌های پایین‌تر بتن را افزایش می‌دهد. اجزای این بتنها را در محل کنار هم قرار داده و تکمیل می‌کنند. بتن‌های پیش تنیده در ساخت پلها و سقف ها کاربرد دارند.
بتن پیش ساخته
این بتنها مطابق با مشخصه‌های دقیقی که دارند، ساخته و درون قالب ریخته می‌شوند و سپس قطعه‌های بتن پیش ساخته به محل مورد نظر منتقل و گردآوری می شوند. شاید زمانی که در جاده‌ها در حال رانندگی هستید، آنها را در حال انتقال به ساختمان‌ها ببینید.
بتن‌های پیش ساخته معمولا به عنوان بلوک‌های بتنی، دیوارهای پیش ساخته، یونیت‌های پله و پایه به کار می‌روند. قطعه‌های این بتن را به سرعت می‌توان سرهم کرد که یکی از مزیت‌های بزرگ آن است. کیفیت بالای این بتنها به علت ساخت مکانیزه از دیگر نقاط مثبت بتن پیش‌ساخته می‌باشد.
بتن سبک
چگالی بتن‌های سبک کمتر از 1920 کیلوگرم بر مترمکعب است. این بتنها از مصالح سنگی سبک تشکیل شده‌اند که مصالح تراکم آنها را بالا برده‌است. از مصالح سنگیی استفاده‌شده در این بتنها می‌توان به مصالح طبیعی از جمله اسکوریا یا پومیس و مواد مصنوعی مانند رس، ورمیکولیت و پرلیت اشاره کرد. از ویژگی‌های مهم این بتنها، رسانندگی گرمایی پایین آنها می‌باشد.
استفاده‌ی رایج بتن‌های سبک در ساخت طبقات پلها و بلوک‌های ساختمانی است. این بتنها برای محافظت از سازه‌های فولادی نیز به کار برده می‌شوند.
بتن چگال (چگالی بالا)
بتن‌های چگال کاربرد منحصربه‌فردی دارند. این بتنها اغلب در ساختار تجهیزات راکتور‌های انرژی اتمی استفاده می‌شوند. ذرات سنگین موجود در این بتنها، مقاومت رادیواکتیوی سازه‌ها را افزایش می‌دهند.
در ساخت بتن‌های چگال از سنگ‌های خرد‌شده استفاده می‌شود و یکی از این ذزات، باریتین می‌باشد. باریتین بیشترین ذره‌ی استفاده‌شده در این بتنها می‌باشد و یک ماده‌ی بی‌رنگ یا سفید است که از باریم سولفات تشکیل شده است.
بتن هوادهی شده
گروهی از بتنها دارای میلیارد‌ها فضای هوایی در یک فوت مکعب می‌باشند. این پاکت‌های کوچک هوایی فشار داخلی بتن را خنثی کرده و فضای مناسبی جهت انبساط آب زمان کاهش شدید دما فراهم می‌کنند.
با افزودن مواد کف زای مناسب مانند الکل‌ها، رزین‌ها و اسید‌های چرب حین ساخت، این بتنها هوادهی می‌شوند و این عمل به وسیله‌ی نظارت‌های دقیق مهندسی‌شده انجام می‌شود و 3 تا 6 درصد حجم بتن از هوا اشباع می‌شود. بتن هوادهی‌شده در مناطق بسیار سرد که با یخ‌زدن آب محیط همراه است، زیاد مشاهده می‌شود.
بتن زینتی
بتن‌های زینتی با دیگر بتنها ترکیب و جذابیت ظاهری خاصی به محیط می‌بخشند. این بتنها در فرایند آماده‌سازی، مراحل زیادی را طی می‌کنند؛ قالب گیری، رنگ‌آمیزی، براق سازی، تیزاب‌‌کاری و افزودن نقوش زینی از جمله این مراحل است.
بتن‌های زینتی شخصیت خاصی به پروژه‌ی شما می‌بخشند، اگر قصد ساخت سازه‌های بی روحی مانند استخر را دارید، بد نیست به این بتنها هم کمی فکر کنید!
بتن نفوذپذیر
یکی از رایج‌ترین انواع بتن که در ساخت راه‌ها و پیادهروها استفاده می‌شود، بتن‌های نفوذپذیر می‌باشند. هدف از ساخت این بتنها حل مشکل جذب آب در مسیر آبراهه‌ها توسط بتنها می‌باشد. عدم جذب آب در بتن‌های نفوذپذیر مزیت‌های فراوانی از جمله جلوگیری از آّب‌گرفتگی و کاهش حجم فاضلاب و انباشتگی برف در راه‌ها را به دنبال دارد.
بتن‌های نفوذپذیر از ترکیب سیمان، آب و سنگدانه‌های درشت تشکیل شده‌اند. مطلب قابل توجه، عدم استفاده از شن در این نوع بتنها می‌باشد که این امر، تخلخل و نفوذپذیری بتن را افزایش داده و حرکت آب از لایه‌های بتنی را تسهیل می‌کند. بعضی از انواع این بتنها قادر به عبور حجم قابل‌توجهی آب در دقیقه می‌باشند.
بتن پمپی
در طبقات بالاتر یک آسمان خراش از چه نوع بتنی استفاده می‌شود؟
بله، بتن‌های پمپی. راز استفاده آنها در این شرایط، ویژگی منحصربه‌فرد این بتنها در انتقال راحت با لوله به قسمت‌های بالاتر است. این لوله‌ها انعطاف پذیر و مانند یک شیلنگ محکم هستند که بتن را به محل کار منتقل می‌کنند.
از بتن‌های پمپی در پروژه‌های شهری مانند ساخت پل، راه و در مواردی هم‌چون ساخت استخرها می‌توان بهره برد. بتن‌های پمپی یک راه مطمئن، به‌صرفه و اقتصادی و اغلب اوقات تنها انتخاب برای تکمیل ساخت بعضی محل‌ها می‌باشند. در ساخت این بتنها معمولا مصالح مطلوبی استفاده می‌شود؛ هرچه کیفیت مصالح به‌کاربرده در تولید این بتنها بهتر باشد، فرایند انتقال آنها به ارتفاعات بالاتر راحت‌تر می‌باشد.
بتن آسفالت
آسفالت یا روکش بتنی جاده شکلی از بتن رایج مورد استفاده در راه‌ها، باند فرودگاه‌ها، بزرگراه‌ها، پارکینگ‌ها و پیادهروها می‌باشد. آسفالت در حقیقت ترکیبی از مواد معدنی فشرده شده‌ی سیاه و متشکل از هیدروکربن‌هایی به نام بیتومین (قیر) است.
همگام با رشد صنعت اتومبیل، تمایل استفاده از آسفالت هم رشد پیدا کرد. از ویژگی‌های مهم آسفالت می‌توان به طول عمر بالا، سرنبودن، مقاوت در برابر فرسودگی و نفوذپذیری مناسب نسبت به آب اشاره کرد. در ساخت آسفالت می‌توان از ترکیبات متفاوتی استفاده کرد که هرکدام برای موارد خاصی مطلوب هستند.
بتن پاشیده
بتن پاشیده از سایر بتن‌هایی که تا به حال ذکر شد، متفاوتر است. این بتنها با افشانک مخصوصی روی یک سازه یا قالب بتنی پرتاب می‌شوند. به علت نیاز این فرایند به فشار هوای بالا، پروسه‌های متراکم سازی مواد همزمان با جایگذاری آنها انجام می‌شود.
بتن پاشیده در تعمیر چوب‌های آسیب‌دیده و ترمیم ساختار بتنی و فولادی انجام می‌شود و معمولا زمانی که دسترسی به محل مورد نظر سخت، غیرممکن و یا به صرفه نباشد، از بتن پاشیده استفاده می‌شود.
